GSM, GPRS, EDGE, 3G, HSDPA, HSPA (plus) ve LTE, 4G, 5G
Günümüzde her geçen an yeni bir teknolojinin varlığını ve buna paralel olarak yeni yeni akıllı telefonların piyasaya çıktığını duyuyoruz. Başlığa bakınca gerçekten karışık görünüyor bunlarda ne diyor insan kendi kendine, ya da hiç ilgisini bile çekmiyor. Şimdi bu satırları okuyorsanız konu başlığında yer alan maddeleri araştırıyorsunuz demektir. Fazla laf kalabalığı yapmadan en bildiğimiz yerden başlayalım.
Konu İçeriği
GSM
Global System for Mobile Communications’ kelimelerinden türetilmiştir, Türkçe haliyle Mobil İletişim için Küresel Sistem. Günümüzde yaklaşık 3 milyar insanın kullandığı sistem. Bir akıllı telefon ya da mobil telefon aldığınızda anlamanız gereken asıl konu hangi frekansları kullandığıdır. Şimdi bu değerler ney ifade eder kısaca açıklamaya çalışalım.
GSM ağlarının büyük bir kısmı 900MHz ve 1800MHz kullanır fakat Amerika Birleşik Devletlerinde 850MHz ve 1900MHz önceliklidir. Eğer bu 3 frekans da bir telefonda mevcut ise SIM kartınız etkileştirildiği sürece neredeyse tüm dünya da bu telefonu kullanabilirsiniz demektir. Uzakdoğu ve İskandiv gibi bölgelerde de mobil erişim ihtiyacı duyoyorsanız 4 bantlı bir telefona sahip olmanız gerekecektir. Bazı bölgelerde yalnızca ülkede satın alınan telefonlar çalışacağı için cep telefonunu aldığınız sağlayıcı ile görüşmeniz gerekebilir.
Eskiden mobil telefonlar bazen tek bir amaç için kullanılmaktaydı. Yani bazısı sadece sesli aramalar için bazıda GPRS ile internet kullanımı içindi. Günümüzde artık neredeyse tüm modeller hepsini bir arada sunmaktadır.
GPRS
GPRS sitemler pil dostu ve 60 kbit/sn hızında çalışan ve fazla veri istemeyen e-posta, internet gezintisi vs. gibi işlerinizi yapan bir protokoldür. Ancak günümüzde geniş bant bağlantıların yaygınlaşması ile pek kullanılmayan ama hala etkisini koruyan bir iletişim kuralıdır diyebiliriz. GPRS kuralını kullanabilmeniz için servis sağlayıcınız tarafından sağlanan ayarları kullanarak cihazınızı ayarlamalısınız. Tabii ki bu eskiden di artık servis sağlayıcılar cihazınızı otomatik olarak algılayıp gerekli ayarları otomatik olarak SMS aracılığı ile yapmaktalar. Eskiden Nokia dönemlerinde telefon içerisinde bu ayarların tamamı ülkeler bazında yer almakta ve istediğimiz ülke ve servis sağlayıcısını seçerek bağlantımızı ayarlardık.
GPRS artık emekliye ayrılan bir kural olmasına rağmen hala kullanımda ve geniş bant gerektirmeyen bağlantılarda tercih edilmektedir.
EDGE
EDGE (Exchanged Data rates for GSM Evolution); GPRS sistemine dayalı inşa edilen ve saniyede 473,6 kbit’e kadar veri aktarımı yapabildiği için için ‘3G’ standardı olarak sınıflandırılmıştır. Bir akıllı telefon EDGE uyumluysa, büyük e-posta ekleri alma ve karmaşık web sayfalarını büyük bir hızla gezinme gibi ağır mobil veri iletimi için kullanılabilir. Artık günümüzde neredeyse her akıllı telefon bu teknolojiye sahip olarak gelmektedir.
3G
3G başlangıçta mobil ağ üzerinde görüntülü arama yapmak için bir yol olarak pazara girdi ama aynı zamanda internette gezinti, IP üzerinden ses kullanarak (VoIP) iletişim gibi konularda daha yetkin kullanım için ortaya çıkıt. Dünya üzerinde EDGE kadar geniş bir alanda ulaşılabilir olmasa da hızla yayılmaya devam etmektedir.
3G kapsama alanının zayıf olduğu yerlerde akıllı telefonlar sürekli 3G sinyali bulmaya çalışır ve bu durum pil ömrü üzerinde ciddi negatif etki yapar. Yani 3G kapsama alanı dışında olduğunuzda şebeke seçim ayarlarınızdan otomatik yerine EDGE olarak seçim yaparsanız bataryanızın daha uzun ömrlü olmasını sağlayabilirsiniz.
3G kapsama alanının zayıf olduğu bölgelerde, cep dili sürekli olarak 3G sinyali bulmaya çalışır ve bu durum pil ömrü üzerinde dramatik bir etki yapabilir. Bazı telefonlar da sabit 3G etkinleştirme işlemek ama potansiyel satın alma ile başa çıkmak mümkün olup olmadığını kontrol değer bu yüzden bazı pil ömrü kadar azaltılmış olabilir 50% bu yüzden. Şu anda 3G iyi kapsama alanı olmasına rağmen ve telefonunuzdan yüksek hızlı internet erişimi sağlar ve hızlı mobil bağlantı için bir standart haline gelmektedir.
HSDPA
HSDPA (High Speed Downlink Packet Access), saniyede 7,2 Mbit’e varan hızları destekleyebilen 3G ağına dayalı bir teknolojidir. Gerçekte yaklaşık 3 Mbits bir üst hız alırsınız ancak bu mobil TV akışı ve diğer yüksek veri iletimleri için yeterlidir diyebiliriz. HSDPA kullanmak için telefonunuzun teknolojiyi desteklemesi gerekir ve tabii ki hizmet aldığınız şebekenin baz istasyonunda bu desteğin olması gerekiyor.
HSUPA (High Speed Uplink Packet Access) da madalyonun diğer yüzüdür, hani evlerimizde kullandığımız internet sağlayıcılar paketlerinde download ve upload hızlarından ayrı ayrı bahsederler ya işte HSUPA oradaki upload hızı diyebiliriz. Yükleme olmadan indirme olamayacağına göre (internette bir siteye girmeye çalıştığınızda bile sitenin adresini dns sunucuya sormak bile yükleme olarak sayıldığını aklınızdan çıkarmayın) her iki teknoloji birlikte HSPA teknolojisini oluşturur.
HSPA (Plus)
Bu, HSPA (HSDPA & HSUPA) standardının bir evrimidir ve daha yüksek hızlara olanak sağlar. HSPA’yı (plus) azami 168 Mbit/s lik bir bant genişliği olmasına rağmen gerçekte alınan değer 21 Mbit/s dir. Mevcut 3G ağ operatörleri bu teknoloji ile uyumlu olmasına karşın bu bant genişliğini karşılayacak kapasitede değiller.
HSPA (artı) fikri mevcut servis sağlayıcıların yeni baz istasyonlarına ihtiyaç duymadan 4G hızları (100 Mbit/s) hızlara ulaşma fikrinden doğdu. HSPA (artı) trafiğine izin verecek şekilde yükseltilen ağlar geriye dönük uyumludur, böylece standart HSDPA alıcılarına sahip telefonlar üzerinde çalışır ancak yüksek hızlardan yararlanmak için HSPA (artı) alıcısı olan bir cihaza sahip olmalısınız. Bir LTE alıcısı ile donatılmış birçok cihaz da HSPA (artı) yeteneğine sahiptir.
LTE
Uzun Vadeli Evrim (Long Term Evolution) veya LTE gerçek 4G teknolojileri yolunda ilk adımdır. Gerçek bir 4G teknolojisi, 100 Mb/s ve 1Gb/s indirme hızları ağın çekim alanı içerisinde ulaşılabilecek hızlardır.. Ancak dünya çapında şirketlerin lte’yi “4G LTE” olarak pazarlayabileceğine karar verildi çünkü bazıları bu adımı atmış ve 3.5G veya 3.9G terimleri ile daha fazla tüketici karışıklığını önlemek için su yüzüne çıkmaya başlamıştır.
LTE, lte ağlarını çalıştıran bazı operatörlerin sağladığı hızlar konusunda tartışmalar olmasına rağmen, bazen sözde HSPA (artı) teknolojisinden daha düşük olmasına rağmen, 299,6 Mb/s maksimum indirme hızı sunmaktadır. İngiltere’ de LTE ağ kullanarak yapılan testlerde ağın kapsama alanı içerisinde 8Mb/s – 50 Mb/s arasında sonuçlar elde edilmiştir. LTE yeni ağ teknolojisi ve direkleri / radyolar (bilinen hali ile BAZ istasyonları) gerektirir. Bu aynı zamanda LTE destekleyen aygıtların da uyumlu bir alıcıya sahip olması gerektiği anlamına gelir.
Mevcut 3G teknolojileri gibi, LTE sinyaline bağlanmak da cihazınızın bataryasında ekstra bir kullanıma neden olur ve bağlantılarınızı elle yönetmenizi öneririz. Yani ağın tam kapasitede mevcut olduğu konumlarda kullanmak diğer durumlarda cihazınızdan şebeke seçimini elle yapmanız pil kullanımı açısından yararınıza olacaktır.
LTE frekans bantları dünya çapında oldukça değişkendir ve sonuç olarak bir LTE uyumlu cihaz bir bölgede çalışabilir ama başka bir bölgede çalışmayabilir. Frekans bantları arasındaki fark nedeniyle bu durum bölgeler içinde (farklı bantları destekleyen farklı ağ sağlayıcılarıyla) bile farklı olabilir
Frekans bandı numaralarının listesi, ilgili frekans aralıkları ve grubu destekleyen ülkelerin listesine buradan ulaşabilirsiniz.
Gerçek 4G
4G için önerilen hızları destekleyen teknolojiler (LTE-Advanced, Mobile Wimax) bir çok akıllı cihazda mevcut ve giderek daha da yaygınlaşıyor. Ülkemizde de farklı isim alarak 4.5G ile tanıştık. Lafı daha fazla uzatmadan günümüzdeki standartlar ve hız aralıklarına tablodan bakabilirsiniz.
Nesil | Simge | Teknoloji | Azami İndirme Hızı | Tipik İndirme Hızı |
---|---|---|---|---|
2G |
G
|
GPRS | 0.1Mbit/s | <0.1Mbit/s |
E
|
EDGE | 0.3Mbit/s | 0.1Mbit/s | |
3G |
3G
|
3G (Basic) | 0.3Mbit/s | 0.1Mbit/s |
H
|
HSPA | 7.2Mbit/s | 1.5Mbit/s | |
H+
|
HSPA+ | 21Mbit/s | 4Mbit/s | |
H+
|
DC-HSPA+ | 42Mbit/s | 8Mbit/s | |
4G |
4G
|
LTE Category 4 | 150Mbit/s | 15Mbit/s |
4G+ |
4G+
|
LTE-Advanced Cat6 | 300Mbit/s | 30Mbit/s |
4G+
|
LTE-Advanced Cat9 | 450Mbit/s | 45Mbit/s | |
4G+
|
LTE-Advanced Cat12 | 600Mbit/s | 60Mbit/s | |
4G+
|
LTE-Advanced Cat16 | 979Mbit/s | 90Mbit/s | |
5G |
5G
|
5G | 1,000-10,000Mbit/s (1-10Gbit/s) |
150-200Mbit/s |