Turbo üniteleri bir zamanlar sadece yüksek performanslı araçlarda bulunurdu. Ancak günümüzde birçok araçta turbo mevcuttur. 1980’li yıllarda turbo beslemeli otomobil çeşitlerinin havalı olarak kabul edilmesinin en büyük nedeni turbonun aşırı besleme sağlayarak motoru gücünü alışılagelmişin dışında artırmasıydı.
Turbo çalışma prensibi son derece yalındır. Turbo motor silindirlerine daha fazla hava girmesini sağlar. Bu sayede silindir içerisinde daha fazla yanma elde edilir ve ortaya daha fazla güç çıkar. Günümüzdeki turbolu araçlar hava yakıt karışımını çok özelsas bir şekilde ayarlayarak araçların hem performanslı hem de verimli olmasını sağlamaktadır.
Konu İçeriği
Turbo Nasıl Çalışır?
“Turbo nedir?” sorusunun cevabı basitçe daha fazla güç şeklinde verilebilir. Ancak bu gücün açığa çıkış şekli biraz karmaşıktır. İçten yanmalı motor yakıt ve hava çekerek çalışır. Bu karışım yakılır ve ortaya çıkan küçük patlamalar güç ve egzoz gazı üretir. Üretilen güç, aktarım organlarının da yardımıyla araca iletilirken ortaya çıkan atık gaz da egzozdan dışarı çıkar. Turbo ise burada devreye girmektedir. Turbo sistemi yanma sonucunda ortaya çıkan egzoz gazının tekrar kullanılmasını sağlar.
Turbo sistemi atık gazı bir türbine ve ondan sonra türbinden bir kompresöre yönlendiren salyangoz benzeri yapıya sahiptir. Atık gaz, turbonun türbinini çok hızlı bir şekilde döndürür ve türbin de kompresörü hareket ettirir. Ortaya çıkan hava basıncına turbo basıncı adı verilir. Bu şekilde motora, turbo olmayan bir motordan daha fazla hava girişi sağlanır. Yanma odasında daha fazla hava ve yakıt konsantrasyonu patlamanın daha büyük olarak daha fazla güç üretilmesinin önünü açar.
Erken dönem turbolar oldukça kaba teknolojiye sahipti ve elde edilen fazla güç genellikle değişken olurdu. Bu güç genellikle ani ivlemelenme sağlardı. Günümüzdeki modern turbolar ise oldukça karmaşık şekilde iş koşturmacasındadır. Turbodan motora gönderilen hava miktarı çok özelsas bir şekilde ayarlanır. Bu sayede daha sürekli ve sabit güç artışı meydana gelir, dolayısıyla tasarruf sağlanır.
Turbolar oldukça yüksek basınçta ve yüksek sıcaklıkta çalışır. Bu nedenle turbo sistemleri intercooler ve yağ soğutucu sistemlerine sahiptir. Intercooler, turbodan çıkan sıcak havayı soğutur. Yağ soğutucusu ise turbonun kayganlaştırıcısının aşırı ısınmasını önler.
Turbo Türleri Nelerdir?
Günümüzde farklı çalışma prensiplerine sahip turbo türleri bulunmaktadır. Bu turbo türlerinden bazıları ötekilerden oldukça farklı olabilmektedir.
Tek Turbo
Tek turbo ya da tek turboşarj en yaygın kullanılan sistemdir. Sistemde tek bir türbin bulunur. Yollarda gördüğümüz turbolu arabaların büyük bir kısmı tek turboya sahiptir.
Çift Turbo
Bazı araçlarda çift turbo ya da twin turbo bulunmaktadır. Araca ikinci bir turbo eklemek motora giden hava miktarını artırmayı sağlar. Bu şekilde daha yüksek güç ve tork elde edilir. Çift turboda sistem tek turboya oldukça benzerdir. Bazı sistemlerde araçta bir küçük bir de büyük turbo bulunur. Bu sayede turbo gecikmesi engellenir.
Dörtlü Turbo
Dörtlü turbo ya da diğer adıyla quad turbo araçta iki büyük, iki küçük turbo sisteminin yer almasıdır. Günümüzde sadece Bugatti Chiron’da bu sistem bulunmaktadır. Aracın 8.0 W16 motoru dörtlü turbo sayesinde 1500 beygir güç üretmektedir. Bugatti Chiron sahip olduğu ayırt edici turbo sistemi ile saatte 490 kilometre hıza kadar çıkabilmektedir.
E-Turbo
E-turbo günümüzde Formula 1 araçlarında kullanılan bir turbo türüdür. Oldukça karmaşık olan bu turbonun içerisinde 48V gücünde elektrik motoru vardır. Elektrik motoru daha atık gaz turboya gelmeden fanları çevirmeye ortaya çıkar ve bu sayede turbo gecikmesi ortadan kalkar. Audi tarafından yapılan araştırmalara göre elektrik motoru sayesinde turbo tepki süresi 250 milisaniyeye düşmektedir. Henüz bu sistem binek araçlarda bulunmamaktadır. Audi ve Mercedes bu sistemi binek araçlarda kullanmak için emek harcamalar yapmaktadır.
