Araçlara özel bir ilginiz bulunmasa da kesinlikle ABS kavramını daha önce duymuş ve “Abs ne demek?” ya da “ABS açılımı nedir?” sorularının yanıtlarını merak etmişsinizdir. Kısaca ABS olarak bilinen ‘Anti-Lock Brake System’ bugüne kadar sürüş güvenliği konusunda elde edilmiş en önemli gelişmelerden bir tanesidir. ABS hakkında bilgi sahibi olunması yeni bir araba satın alma kararı verilirken ya da araç kiralama hizmeti alınacağında sürüş güvenliğini maksimize edecek tercihlerde bulunmayı kolaylaştırır. Bu yazımızda güvenli sürüşte önemli bir yere sahip olan ABS fren sistemi hakkında en çok merak edilenleri bulabilirsiniz.
ABS Nedir?
“ABS nedir?” sorusuna kısaca “fren esnasında aracın sarsılmasının ve kilitlenmesinin önlenmesini sağlayan sistemdir” yanıtı verilebilir. Sistem, sürücünün özellikle düşük çekişin olduğu durumlarda aracın kontrolünü sağlamasını kolaylaştırır. Çünkü ABS devreye girdiğinde aracın direksiyon kontrolü karşılanabilir. ABS ilk olarak 1970’li yıllarda ortaya çıkmıştır. Avrupa Birliği’nde 2004 yılından sonra üretilen tüm arabalarda ABS fren sistemi olması zorunlu tutulmuştur.
Birçok kişi kullandığı araçta ABS olduğunu bilir ancak çok azı ne işe yaradığını ve nasıl çalıştığını bilir. “ABS nasıl çalışır?” sorusunun cevabı için sistemin kendisini de bilmek gerekmektedir. ABS olan araçların tekerleklerinde özel sensörler bulunur. Bu sensörler frenleme esnasında tekerlerde kilitlenme olup olmadığını kontrol eder. Fren esnasında kilitlenme meydana geldiğinde hidrolik valfler kilitlenmeyi engellemek için serbest bırakılır ve bu sayede fren basıncı azaltılır.
Her ne kadar kilitlenmeyen fren sistemi konsepti uzun bir geçmişe sahip olsa da bunun en etkili ilk kullanımı 1950’li yıllarda İngiltere merkezli Dunlop firmasının geliştirdiği Maxaret sistemidir. Maxaret uçaklarda kullanılmak üzere çalışan bir sistemdir. Bu hidrolik sistem sayesinde iniş esnasında uçakların durma mesafesi önemli ölçüde düşerken buz üstünde bile tekerleklerin kilitlenmesinin önüne geçilmiştir. Maxaret sistemi bununla beraber tekerleklerin patlama riskini de önemli ölçüde düşürür. Kısa bir süre sonra bu sistem otomobillerde de kullanılmaya başlandı. ABS bir yol arabasında ilk kez 1966 model Jensen FF’de kullanıldı. 4×4 spor araba olarak üretilen Jensen FF’de kullanılan Maxaret kilitlenme önleyici sistem bununla beraber durma mesafesini de önemli ölçüde geliştirdi. Ancak sistemin henüz ilkel olması ve pahalı olması nedeniyle rağbet görmedi.
1970’li ve 80’li yıllarda Chrysler, Genel Motors ve Bosch gibi devlerin yaptıkları yatırımlar ile 1985 yılında Ford Scorpio modern anlamda ABS’ye sahip ilk araç olarak piyasaya çıkmıştır. Günümüzde farklı araç segmentlerinde ve hatta motorlarda ABS sistemi kullanılmaktadır. Detaylı bilgi için “Araç segmentleri nedir?” adlı içeriğimizi okuyabilirsiniz.
ABS Fren Sisteminin Avantajları Nelerdir?
“ABS fren sistemi nedir?” sorusuna yanıt verdikten sonra sistemin sunduğu avantajlara da kısaca değinebiliriz. ABS fren sisteminin birincil avantajı asfalt üzerinde çok daha kısa fren mesafesi sağlamasıdır. ABS’nin sağladığı bir diğer önemli avantaj da maksimum fren basıncı olsa bile direksiyonun hala çalışır durumda olmasıdır. Tekerleri kilitlenmiş araçlarda aracın ileri yönlü hareketi lastiklerin çekiş kuvvetine üstün gelerek kaymaya neden olur. Bu gibi durumlarda da araca yön vermek imkansız hale gelir. Ancak ABS’li araçlarda aracın tekerlekleri dönme hareketini devam ettirdiğinden araca yön vermek mümkün olmaktadır. Üstelik sistem farklı ebatlara sahip lastiklerde de başarı göstermiş bir şekilde iş yapmaktadır. Lastik ebatları ne anlama gelir? hakkında detaylı bilgi için blog yazımıza göz gezdirebilirsiniz.
ABS Nasıl Çalışır? Çalışma Prensibi Nasıl İşler?
“Araçlarda ABS nedir?” sorusunun cevabı özünde, tempolu frenleme yönteminin daha gelişmiş hali olduğudur. Ancak ABS, tempolu frenlemeden çok daha etkili iş yapmaktadır. Tempolu frenleme tekniği ABS olmayan araçlarda ileri sürüş tekniklerinden birisidir. Sürücü fren pedalını pompalayarak kontrolünü kaybetmeden maksimum fren performansı sağlayabilir. ABS sistemi ise sensörler vesilesiyle bir tekerleğin diğerlerine göre dönüş oranını inceler. Frenleme esnasında bir tekerin diğerlerine göre daha yavaş döndüğünü fark ettiğinde sistem devreye girer. Çünkü bu durum tekerin kilitlendiğini ya da kilitlenmek üzere olduğunu gösterir. Bu durumda elektronikler, bu tekerin diğer tekerler ile aynı dönüş hızına sahip olana kadar fren basıncını düşürür.
Tekerin dönüşü tekrar farklılaştığında sistem aynı şekilde tekrar devreye girer. Tempolu frenlemede tecrübeli bir sürücü bu ayarlamayı saniyede 1 – 2 defa yapabilmektedir. ABS fren sisteminde ise sistem saniyede onlarca kez tekerlerin dönüşü kontrol edilir.
Günümüzde ABS sistemlerinin dört kanallı olması ile beraber “Arabada ABS nedir?” sorusunun cevabında da bazı değişiklikler meydana gelmiştir. Modern araçlarda ABS dört kanal kontrolcüye sahiptir. Bu şekilde her bir tekerlekteki basınç ayrı ayrı kontrol edilir. Daha eski model araçlarda tek, iki ya da üç kanallı sistemler bulunmaktadır.
