Dizel ya da benzinli araçlarda şarj sistemi üç ana bileşenden oluşur. Bu üç ana sistem akü, voltaj regülatörü ve alternatör olarak da bilinen şarj dinamosudur. Şarj dinamosu günümüzde piyasaya çıkan bazı hibrit araçlar dışında tüm içten yanmalı motora sahip araçlarda bulunan bir parçadır. Şarj dinamosu motora serpantin kayışı ile bağlıdır.
Konu İçeriği
Şarj Dinamosu Nedir?
“Şarj dinamosu nedir?” sorusuna birçok sürücü cevap verememektedir. Ancak aslında oldukça basit bir cihazdır. Şarj dinamosu temelinde aküyü şarj eden ve üretilen elektriği araca dağıtan bir jeneratördür. Yaklaşık olarak Hindistan cevizi büyüklüğünde bir parçadır. Motorun önüne yerleştirilen şarj dinamosu kayış ile motora bağlanır. Şarj dinamosu birçok farklı parçanın bir araya gelmesinden oluşur.
Şarj Dinamosu Ne İşe Yarar?
“Şarj dinamosu ne işe yarar?” sorusunun cevabı sık sık karıştırılmaktadır. Birçok araç sahibi aracın elektrik aksamının gücünü aküden aldığını düşünür ancak durum böyle değildir. Akü sadece aracı çalıştıran marş motoruna güç verir. Araç çalışırken elektrik sistemini besleyecek ve aküyü şarj edecek olan enerjiyi şarj dinamosu sağlar.
Şarj Dinamosu Nasıl Çalışır?
Aracın elektrik sistemi için akü ile şarj dinamosu emek vermesi sorunsuz olmalıdır. Şarj dinamosunun çıkışı doğru akımdır. Dinamonun palangası dönmeye başladığında alternatif akım manyetik alandan geçer ve elektrik akımı oluşur. Sonrasında bu akım doğrultucuda doğru akıma çevrilir. Şarj dinamosunun diğer adı olan alternatör, alternatif akımın İngilizcesi olan “alternating current” kelimesinden gelmektedir.
Şarj Dinamosunda Hangi Parçalar Bulunur?
Şarj dinamosu her ne kadar küçük bir parça olsa da aslında birçok parçanın bir araya gelmesinden oluşur. Şarj dinamosunu oluşturan başlıca parçalar gövde, doğrultucu, palanga, rulman, stator, rotor, voltaj regülatörü, fırçalar, şarj dinamosu kömürü, dengeleyici ve soğutucu fandır. İçerisinde çok fazla parçası olması nedeniyle şarj dinamosu tamiri zor parçalardan bir tanesidir.
Şarj Dinamosunda Arıza Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Şarj dinamosu arızası aracın geneline etki eden bir durum olduğu için kolay tespit edilebilmektedir. Şarj dinamosunda arıza olduğu genellikle göstergede akü lambasının yanmasından anlaşılır. Bu lamba ilk olarak kısık bir şekilde yanar. Hatta araçta klima ya da far gibi elektrik tüketen sistemlerin kullanılması durumunda da akü lambası zayıf bir ışık verir. Şarj dinamosunun tamamen bozulmasıyla da bu lamba yanar. Bunun dışında dinamo kayışından ses gelmesi ve araç rölantideyken klima, far ya da radyatörün emek vermesiyla rölantinin düşmesi şarj dinamosunun bozulduğunu gösterir. Araç kiralama ile yola çıkacak olan kişilerin kiraladıkları aracın şarj dinamosunu kontrol etmesi tavsiye edilir.
Şarj Dinamosu Ne Zaman Devreye Girer?
Şarj dinamosu motor devir alıp tamamen çalışmaya başladığında devreye girer. Motorun devir alması ile birlikte serpantin kayışı şarj dinamosunun palangasını döndürmeye ortaya çıkar ve bu şekilde dinamo da çalışır.
Şarj Dinamosu Kömürü Biterse Ne Olur?
Şarj dinamosunun kömürünün bitmesi temel olarak değişim zamanının geldiğini göstermektedir. Kömürün azalmasıyla birlikte dinamodan hafif bir kazıma sesi duyulur, ayrıca göstergede yer alan akü lambası da hafif bir şekilde yanmaya ortaya çıkar. Akü lambası kömürün tamamen bitmesiyle kırmızıya döner. Bu noktadan sonra şarj dinamosu değişikliği gerekir, aksi takdirde akünün şarjı biteceği için araç çalışmaz hâle gelir.
Şarj Dinamosu Nasıl Değiştirilir?
Şarj dinamosunun değişimi oldukça basittir. İlk olarak araçta kısa devre olmaması için akünün pozitif kutbunu sökmek gerekir. Sonrasında ise dinamonun bağlı olduğu kayış çıkarılır. Dinamoya bağlı olan elektrik soketi çıkarıldıktan sonra şarj dinamosunu tutan cıvataları sökmek yeterli olacaktır.
Şarj Dinamosu Nerede Değiştirilir?
Şarj dinamosunun kömürü bittiğinde dinamoyu yenilemek yerine sadece kömürü yenilemek mümkündür. Ancak dinamo tamamen kullanılmayacak hâle geldiyse tamamen değiştirilmesi gerekmektedir. Şarj dinamosu araç markalarının bayilerinde ya da sanayide hizmet veren elektrikçilerde değiştirilebilmektedir.