Kısaca CVT şanzıman olarak bilinen ‘Continuously Variable Transmission’, dilimize ‘sürekli değişken şanzıman’ olarak geçmiştir. Genellikle Japon otomobil markaları tarafından tercih edilen bu şanzıman türünün en önemli özelliği kademesiz hız ayarı sağlayabilmesidir. “CVT şanzıman nedir?” sorusunun cevabını zaman zaman Japon şanzıman olarak da görebilirsiniz. CVT şanzıman, içerisinde bulunan ve çapı sürekli değişen iki kasnağın hareketine dayanan bir çalışma prensibine sahiptir.
CVT şanzıman yaklaşık olarak 1950’li yıllardan beri kullanılmaktadır. Ancak değişen teknolojinin gelişmesi ile beraber özellikle 2000’li yıllardan itibaren farklı araç segmentleri için de yaygın olarak tercih edilmeye başlanmıştır. CVT şanzıman günümüzde en az sorun çıkaran şanzıman türü olarak da bilinmektedir. Bu sayede CVT şanzıman ömrü oldukça uzun olur. CVT şanzıman farklı bir çalışma yapısına sahip olduğu için sık sık “CVT şanzıman otomatik mi?” sorusunu duymak mümkündür. Bu sorunun yanıtı “evet” şeklinde verilmektir.
Konu İçeriği
CVT Şanzıman Nedir?
CVT şanzıman 2000’li yıllardan sonra güçlü motorlarda kullanılmaya başlanmasıyla giderek yaygınlaşan bir şanzıman türüdür. İçerisinde bulunan iki kasnağın çapı sürekli olarak değişebilir. Bu iki kasnak birbirine örgü metal kayış ile bağlanır. Kasnakların çapının sürekli olarak değişmesi sayesinde hız ayarı yapılabilmektedir. Bu da CVT şanzımanın sonsuz dişli oranına sahip olmasını sağlar. Normalde alışkın olduğumuz vites geçişleri CVT şanzımanlarda bulunmaz. Araç hızı yükseldiğinde hidrolik basınç kasnakların çapını değiştirir. Bu sayede giriş çıkış kasnak oranları değiştiğinden aracın hızı artış gösterir.
Düz vites ya da otomatik vites araçlarda motorun devir hızı ile aracın hızı ilişkilidir. CVT şanzıman araçlar ise bu konuda biraz daha avantajlıdır. Çünkü aracın hızı artarken motor devir hızı sabit kalabilmektedir. Bu farklılığa şanzımanın çalışma prensibi neden olur. CVT şanzıman araçlarda vites dişlisi ve senkromeç bulunmamaktadır. Şanzıman bunun yerine planet dişli grubuna sahiptir.
Her ne kadar CVT otomatik şanzıman vites geçişi ve vites kademesine sahip olmasa da araç sürücülerinin seçim yapabilmesi için yazılım ile vites kademeleri oluşturulmaktadır. Bu kademelere sanal vites kademeleri adı verilir. Sürücüler bu sayede istediklerinde vites küçültme ve büyütme işlemi yapabilir. Diğer bir deyişle şanzımanda yer alan kasnak belirlenen vites kademesindeki çapa gelebilir. Bu noktada “Otomatik vites üzerindeki sayı ve harfler ne anlama geliyor?” sorusu ortaya çıkmaktadır. Aslında vites üzerindeki harflerin ve sayıların diğer otomatik şanzıman türündeki harflerden ve sayılardan farkı yoktur.
CVT Şanzıman Ömrü Hakkında
CVT şanzımanın ömrü aracın diğer parçaları gibi kullanıma bağlı olarak değişiklik gösterir. Sürüş niteliği CVT şanzıman ömrü üzerinde etkili olsa da CVT şanzıman çok sık arızalanan bir şanzıman türü değildir. Bununla beraber arıza meydana geldiğinde maliyeti de bakım gideri de diğer şanzıman türlerine göre daha düşük olur.
CVT Şanzıman Özellikleri Nelerdir?
CVT şanzıman özellikleri için yapısını anlamak yeterlidir. “CVT ne demek?” sorusunun cevabı continuously variable transmission’dır. Türkçeye sürekli değişken şanzıman olarak geçmesinin sebebi kasnak çaplarının sürekli olarak değişmesinden gelir. CVT şanzımanlar kendi içerisinde çekmeli, sürtünmeli, hidrokinetik, hidrostatik ve elektrikli olmak üzere 5’e ayrılır.
En sık tercih edilen tür olan zincir tahrikli sistemde iki kasnak ve bir kayış bulunur. Bu kayış bazı sistemlerde metal zincir değil kauçuk olabilmektedir. Kauçuğun sürtünme katsayısı daha fazladır. Çekme gücü tahrikli sistemlerde ise şanzımandaki elastoplastik hidrodinamik akışkan film kullanır. Güç ise döner makaralar aracılığı ile iletilir. Hidrodinamik sistemlerde türbin ve stator bulunur. Hidrostatik sistemlerde ise basıncı değiştirebilmek için pompa ve motordan yararlanılır.
CVT Şanzıman Kullanan Araçlar Hangileridir?
CVT şanzıman araç kullanmak isteyen sürücüler için “CVT şanzıman hangi araçlarda var?” sorusu son derece önemlidir. Benzer soru araç kiralama yapan sürücüler içinde karar verme sürecinde öne çıkar.
CVT şanzıman sıklıkla Japon otomobil üreticileri tarafından tercih edilir. Honda’nın Jazz, City ve Civic 2017 ve üzeri modelleri CVT şanzıman kullanıyor. Yine ayrı bir Japon üreticisi olan Nissan’ın Micra, benzinli Juke, benzinli Pulsar, Qashqai ve X-Trail gibi çok tercih edilen modellerinde CVT şanzıman yer alıyor. Subaru’nın Forester, Legacy, Outback, Exiga, Imprezo ve XV modelleri ile Toyota’nın Corolla, Yaris, Auris, C-HR, Avensis ve Verso modelleri CVT şanzıman teknolojisine sahip. Japon üreticiler dışında Renault, Audi ve Ford gibi üreticilerin de CVT şanzımanlı modelleri de bulunmaktadır.